سندروم تطابق عمومی چیست؟ (Hans Selye’s General Adaptation Syndrome)

سندروم تطابق عمومی، مدل واکنش بدن به استرس مزمن یا طولانی‌مدته. این نظریه می‌گه که وقتی انسان با استرس شدید یا تهدیدی مثل جنگ یا فاجعه طبیعی مواجه می‌شه، بدن در سه مرحله واکنش نشون می‌ده:

مرحله اول: مرحله هشدار (Alarm Stage)

در این مرحله، بدن با ترشح هورمون‌هایی مثل آدرنالین و کورتیزول وارد حالت بقا می‌شه. ضربان قلب بالا می‌ره، تنفس سریع‌تر می‌شه و بدن برای واکنش فوری آماده می‌شه.

 مرحله دوم: مقاومت (Resistance Stage)

اگر عامل استرس‌زا ادامه پیدا کنه، بدن وارد فاز مقاومت می‌شه. در این وضعیت، بدن سعی می‌کنه با حفظ انرژی و عملکرد، خودش رو تطبیق بده. اما در پشت این ظاهر مقاوم، منابع بدنی به شدت مصرف می‌شن.

 مرحله سوم: فرسودگی (Exhaustion Stage)

در صورت تداوم فشار، منابع بدن ته می‌کشه. حالا فرد دچار فرسودگی ذهنی و جسمی می‌شه؛ چیزی که با عنوان سوختن روانی (Burnout) شناخته می‌شه. نشونه‌هاش شامل بی‌انگیزگی، خستگی مزمن، خواب بی‌کیفیت، احساس پوچی یا ناتوانی در تمرکز هستن.

چرا حال ما هنوز خوب نشده؟

بعد از پایان جنگ یا بحران، بدن ما فوراً به حالت تعادل برنمی‌گرده. هورمون‌های استرسی هنوز در بدن فعالن، ذهن هنوز در حالت آماده‌باشه و سیستم عصبی هنوز درگیر پیام‌های اضطراریه.

احساس خستگی، بی‌حوصلگی یا غم بعد از بحران، نشونه ضعف نیست! بلکه واکنش طبیعی بدنه که داره بهای مقاومت طولانی‌مدت رو می‌ده.

چطور به بازیابی کمک کنیم؟ (Recovery after Chronic Stress)

• استراحت مؤثر: خواب کافی، نور طبیعی، روتین شبانه.

• فعالیت بدنی سبک: پیاده‌روی، یوگا یا ورزش‌های تنفسی.

• تغذیه مناسب: مصرف پروتئین، سبزیجات، امگا-۳.

• حمایت اجتماعی: حرف زدن با دوستان یا مشاور.

• مهربانی با خود: پذیرش احساسات، پرهیز از قضاوت خود.